ટૂંક સમયમાં ભારતની ધરતી પર પણ ચિત્તા દોડતા જોવા મળશે. તમને જાણીને નવાઈ લાગશે કે 1947થી ભારતમાં દુનિયાનું સૌથી ઝડપી દોડતું પ્રાણી ચિત્તા નથી. એવું કહેવાય છે કે જ્યારે ચિત્તાને અંતે દેશમાં છોડી દેવામાં આવ્યું હતું, ત્યારે કેટલાક મહારાજાઓ દ્વારા તેનો શિકાર પણ કરવામાં આવ્યો હતો. પરંતુ, હવે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી મધ્યપ્રદેશમાં ચિતા પ્રોજેક્ટ શરૂ કરશે અને ભારતમાંથી લુપ્ત થયેલા આ પ્રાણીને ભારતમાં લાવવામાં આવશે. અનુમાન છે કે આ પછી ભારતમાં ચિત્તાઓની સંખ્યા વધશે.

ચિત્તા પ્રોજેક્ટને લઈને અનેક સવાલો છે, આ પ્રોજેક્ટ થકી શું પગલાં ભરવામાં આવશે. આ સાથે એ જાણવું પણ રસપ્રદ છે કે છેલ્લી ચિત્તાને કોણે માર્યા હતા અને છેલ્લી ચિત્તા સાથે જોડાયેલી કઇ કહાનીઓ છે… તો જાણી લો ભારતમાં ચિત્તા સાથે જોડાયેલા ઘણા ખાસ તથ્યો…

શું છે ચિત્તા પ્રોજેક્ટ?

વડાપ્રધાન 17 સપ્ટેમ્બરે મધ્યપ્રદેશના કુનો નેશનલ પાર્કમાં આ પ્રોજેક્ટનું લોકાર્પણ કરવા જઈ રહ્યા છે. આ દરમિયાન નામિબિયાથી લાવવામાં આવેલા આઠ ચિત્તાઓને જંગલમાં છોડવામાં આવશે. જણાવી દઈએ કે વર્ષ 1952માં ચિત્તાને લુપ્ત જાહેર કરવામાં આવી હતી અને હવે 70 વર્ષથી ભારતની ધરતી પર ચિત્તા લાવવામાં આવી રહ્યા છે. આ ચિત્તાઓને દિલ્હીથી હવાઈ મુસાફરી દ્વારા કુનો લઈ જવામાં આવશે. આ કાર્યક્રમને ધ્યાનમાં રાખીને નેશનલ પાર્ક પાસે 8 હેલિપેડ પણ તૈયાર કરવામાં આવ્યા છે. જણાવી દઈએ કે અગાઉ આ ચિતાઓને ગયા વર્ષે જ લાવવાની હતી, પરંતુ કોરોનાને કારણે આ શક્ય બની શક્યું ન હતું.

છેલ્લી ચિતાની વાર્તા શું છે?

જણાવી દઈએ કે ભારતમાં છેલ્લી ચિત્તાનું મૃત્યુ વર્ષ 1947માં થયું હતું. 5 વર્ષ પછી તેને 1952માં લુપ્ત જાહેર કરવામાં આવ્યું અને ત્યારથી ભારતમાં કોઈ ચિત્તા નથી. વર્ષ 2009માં જ આફ્રિકાથી ચિત્તા લાવવાની વિચારણા કરવામાં આવી હતી અને હવે 2022માં 8 વિદેશી ચિત્તા લાવવામાં આવી રહ્યા છે. એક હકીકત એ પણ છે કે ચિત્તો દેશનો એકમાત્ર મોટો માંસાહારી પ્રાણી છે જે શિકાર અને ખોરાકની સમસ્યાને કારણે લુપ્ત થઈ ગયો છે.

એવું કહેવામાં આવે છે કે મુઘલ શાસક અકબરે તેના શાસન દરમિયાન લગભગ 1000 ચિત્તાઓ સાચવી હતી અને સમગ્ર દેશમાં તેમની સંખ્યા વધુ હોવાનું કહેવાય છે. બોમ્બે નેચરલ હિસ્ટ્રી સોસાયટીના જર્નલમાં એવું પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે ભારતમાં ચિત્તા હંમેશા રહે છે. પરંતુ, ધીરે ધીરે તે અદૃશ્ય થઈ ગયો.

એવું કહેવાય છે કે ભારતમાં ત્રણ છેલ્લી એશિયાટિક ચિત્તા બાકી હતી, પરંતુ કોરિયા (હાલનું છત્તીસગઢ)ના મહારાજા રામાનુજ પ્રતાપ સિંહ દેવે 1947માં ત્રણ ચિત્તાનો શિકાર કર્યો હતો. કહેવાય છે કે છેલ્લા ત્રણ ચિત્તાનો શિકાર આ મહારાજોએ કર્યો હતો. ત્યારથી, ચિત્તાને ભારતમાંથી નાબૂદ કરવામાં આવ્યો હતો અને 1952 માં તેને લુપ્ત જાહેર કરવામાં આવ્યો હતો. હવે સવાલ એ છે કે વિદેશથી આવનાર ચિત્તા ભારતમાં ટકી શકશે કે નહીં.

ઘણા અહેવાલોમાં સવાલો ઉઠાવવામાં આવી રહ્યા છે કે ચિત્તાને જીવવા માટે વિશાળ વિસ્તારની જરૂર છે, તેથી તેમને ભારતમાં જમીન આપવી મુશ્કેલ કાર્ય બની શકે છે. વળી, તેમને અહીંના વાતાવરણ પ્રમાણે જીવવું થોડું મુશ્કેલ લાગી શકે છે.