ફાગણ કૃષ્ણ ચૌદશની રાતે ભગવાન શિવ, કરોડો સૂર્યની જેમ જ્યોતિર્લિંગ સ્વરૂપે પ્રગટ થયા. આ જ કારણ છે કે,દર વર્ષે ફાગણ મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષ ચૌદશની તિથિએ મહાપર્વ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. મહાશિવરાત્રી એ મહારાત્રી છે, જેનો શિવ તત્વ સાથે ઘનિષ્ઠ સંબંધ છે. આ તહેવાર શિવના દિવ્ય અવતારના મંગળનો ઉત્સવ છે. તેના નિરાકાર સ્વરૂપમાં અવતારની રાતને મહા શિવરાત્રી કહેવામાં આવે છે. તે આપણને કામ, ક્રોધ, લોભ, મોહ, મત્સાર વગેરે દુર્ગુણોથી મુક્ત કરે છે અને આપણને અંતિમ સુખ, શાંતિ અને ધન આપે છે.

શિવલિંગ શું છે ?
શિવ પુરાણમાં એ ઉલ્લેખ છે કે શિવના નિરાકાર સ્વરૂપનું પ્રતીક ‘લિંગ’ શિવરાત્રીની પવિત્ર તિથિના મહાન દિવસે બ્રહ્મા અને વિષ્ણુ દ્વારા સૌ પ્રથમ પૂજા કરવામાં આવી હતી. લિંગ એ વાતાવરણ સહિત પૃથ્વી અથવા અનંત બ્રહ્માંડનો એક માત્ર ભાગ છે. તેથી, તેની શરૂઆત અને અંત દેવતાઓ માટે પણ અજ્ઞાત છે. સૂર્યમંડળના ગ્રહોની ભ્રમણકક્ષા એ શિવના શરીર પર લપેટાયેલા સાપ છે. મુંડકોપનિષદ અનુસાર, તેની પાસે ત્રણ આંખો છે – સૂર્ય, ચંદ્ર અને અગ્નિ.

નીલકંઠ હોવા છતાં વિષથી અલિપ્ત છે ભોળા શંભુ –

વાદળો જેવી જટાવો, આકાશનું પાણી માથા પર ગંગા છે અને આખું બ્રહ્માંડ તેમનું શરીર છે. શિવ કેટલીકવાર ઉનાળાના આકાશની જેમ એટલે કે ચાંદીના આકાશની જેમ ચમકતા હોય છે,તો ક્યારેક તે શિયાળાના આકાશ જેવા, ભભૂતથી લપેટા શરીર વાળા હોય છે. અર્થાત્ શિવ વૈશ્વિક અથવા અનંત પ્રકૃતિની સાક્ષાત મૂર્તિ છે. માનવકરણમાં, વાયુ પ્રાણ, દસ દિશાઓ, પંચમુખી મહાદેવના દસ કાન, હૃદય સમગ્ર વિશ્વ, સૂર્યની નાભિ અથવા કેન્દ્ર અને અમૃત એટલે કે જળ ભરેલા કમંડળમાં હાથમાં હોય છે. તે શૂન્ય, આકાશ, અનંત, વૈશ્વિક અને નિરાકાર સર્વોચ્ચ માણસનું પ્રતીક હોવાથી તેને લિંગ કહેવામાં આવે છે. સ્કંદ પુરાણમાં એવું કહેવામાં આવે છે કે આકાશ પોતે લિંગ છે, પૃથ્વી તેની પીઠ અથવા આધાર છે અને દરેક વસ્તુ અનંત શૂન્યથી જન્મે છે અને તેમાં લય હોવાને લીધે તેને લિંગ કહેવામાં આવે છે.

મહાશિવરાત્રી સાથે જોડાયેલી કથા –

પૌરાણિક કથાઓ મુજબ, સતી પાર્વતી તરીકે પુનર્જન્મ પામ્યા હતા.મા પાર્વતીએ શરૂઆતમાં ભગવાન શિવને તેની સુંદરતાથી આકર્ષિત કરવાનો પ્રયાસ કર્યો, પરંતુ તે સફળ થઈ શક્યા નહીં.આ પછી, તેમણે ત્રિયુગી નારાયણથી પાંચ કિલોમીટર દૂર ગૌરીકુંડમાં સખત ધ્યાન અને ધ્યાન દ્વારા શિવનું મન જીત્યું. ભગવાન શિવ અને આદિશક્તિના લગ્ન આ દિવસે થયાં. બ્રહ્માંડનું સંતુલન ભગવાન શિવના તાંડવ અને માતા ભગવતીના લાષ્યનૃત્ય સાથે સુસંગત છે.